Jessica Long, Paralimpik Oyunları’nın en çok madalya kazanan sporcularından biri. 32 yaşındaki Amerikalı sporcu, toplam 29 madalyasıyla her organizasyonu dört gözle beklediğini belirtiyor. Long’un doğuştan gelen bir rahatsızlığı nedeniyle çocukken bacaklarının alt kısmı kesilmişti. Çocukluk döneminden itibaren spor onu hayata bağlayan tek şey oldu. Şimdilerde her sabah belirli bir amaç için uyanıyor ve çok sıkı bir şekilde bir sonraki Paralimpik Oyunları’na hazırlanıyor. Bu nedenle Paralimpik Oyunları, dünya genelindeki özel sporcular için oldukça önemli bir yere sahip. Bu yıl, Paralimpik Oyunları’na katılım tüm zamanların en yüksek seviyesinde. Paris 2024 Yaz Olimpiyatları’nın sona ermesinin ardından 28 Ağustos’ta başlayan oyunlara dünyanın dört bir yanından 4.400 sporcu katılıyor. Peki Paralimpik Oyunları nasıl başladı? İşte oyunların tarihi…
Paralimpik Oyunları, olimpiyatlara kıyasla nispeten yeni düzenlenen bir spor organizasyonu
Paralimpik, Yunanca “para” (yanında) ve “olimpik” kelimelerinin birleşiminden türeyen bir kelime. Yani bu kelime Olimpiyat Oyunlarının yanında ve paralel düzenlendiğini, iki organizasyonun yan yana var olduğunu vurguluyor.
İlk Paralimpik Oyunları 1948 yılında başladı. Ancak bedensel engelli sporcular için bu tarihten önce bazı spor aktiviteleri yapılıyordu. Örneğin duymayan sporcular 1888 yılında Berlin’de kendi spor kulüplerini kurmuşlardı.
Engelli sporcular için büyük bir spor organizasyonu fikri II. Dünya Savaşı’na kadar yaygınlaşmamıştı. Spor, bu dönemde yaralı gazilere ve sivillere mental olarak yardım etmenin bir yolu olarak görülmeye başladı
Büyük Britanya’da doktorluk yapan Ludwig Guttmann, engelli sporcular için büyük bir organizasyon düzenlenmesine öncülük eden isim oldu
Guttmann, atletizm yarışmalarının engelli sporcular için zihinsel ve fiziksel rehabilitasyon olacağına inanıyordu. Engelli insanların sıklıkla ihmal edildiğini düşünen Guttmann, sporu engelli bireyleri topluma sosyal olarak yeniden kazandıracak bir araç olarak görüyordu.
1948 yılında Londra’da gerçekleşen Olimpiyat Oyunları’nda engelli sporcular için ilk yarışma düzenlendi. Guttmann, bu yarışmaya Uluslararası Tekerlekli Sandalye Oyunları adını vermişti
Bir sonraki sene oyunların adı Guttman’ın çalıştığı hastanenin adı olan Stoke Mandeville oyunları oldu. Bu sırada oyunlar da her yıl daha fazla yayılarak yıllık bir organizasyon haline geldi. Kısa bir süre sonra cirit atma yarışma programına eklendi. 1952 yılında Hollanda’da bir takım göndererek yarışma gerçek anlamda uluslararası bir organizasyona dönüştü.
1960 yılına gelindiğinde Stoke Mandeville Oyunları resmi olarak Paralimpik Oyunları adını aldı. O yıl, 23 ülkeden 400’den fazla engelli sporcu Roma Yaz Olimpiyat Oyunları’nın ardından stadyumda toplandı
Sporcular; okçuluk, basketbol, yüzme, eskrim, cirit, gülle atma, masa tenisi ve bilardo gibi alanlarda yarışmışlardı. 1960 yılından sonra artık Paralimpik Oyunları’nın Olimpiyat Oyunları’ndan hemen sonra ev sahibi şehirde düzenlenmesi bir gelenek haline geldi.
1976 yılında Toronto’da düzenlenen oyunlara 40 ülkeden 1500’den fazla sporcu katılmıştı. Ayrıca o yıl İsveç’te ilk kez Kış Paralimpik Oyunları düzenlendi
1988 yılına gelindiğinde Paralimpik Oyunları’na Olimpiyatlarda kullanılan tesisler tahsis edilmeye başladı. 1996 Atlanta Oyunları’nda ise artık spor müsabakaları televizyonlarda yayınlanıyordu. Etkinliğin daha fazla insana ulaşması kapsayıcılığı geliştirdi. Ancak burada da bir sorun ortaya çıkıyordu. Bu yarışmalar nasıl adil bir hale getirilecekti? Çünkü yarışmaları her zaman daha az engeli olan sporcular kazanıyordu.
Oyunları daha adil bir hale getirmek için yarışmacılar, engellerinin kapsamına ve türüne göre sınıflandırılmaya başladı
1989 yılında Almanya’da Uluslararası Paralimpik Komitesi kuruldu. Bu komite, Paralimpik hareketin küresel yönetim organı olarak görev yapacaktı. Günümüzde Paralimpik Oyunları, engelli sporcuların fiziksel ve zihinsel yeteneklerini en üst seviyede sergileyeceği şekilde tasarlanmış durumda. Oyunlardaki her spor dalı ve sınıflandırılması engelli sporculara eşit koşullarda yarışma olanağı sağlıyor.
2024 Paralimpik Oyunları tüm hızıyla devam ederken Türk sporcular kazandığı 11 madalya ile rekora koşuyor
Türkiye bugüne kadar Paralimpik Oyunları’nda 8 altın, 10 gümüş ve 20 bronz olmak üzere 38 madalya kazanmıştı. Ancak bu sene henüz yarışma sonlanmadan 11 madalyaya ulaştık. Öte yandan Türk sporcular, dünya ve paralimpik rekorları kırarak da gündeme geliyor. Örneğin Aysel Önder, kadınlar 400 metre T20 sınıfında dünya ve paralimpik rekoru kırarak finale yükselmişti. Bizlere büyük gurur yaşatan tüm sporcularımıza başarılar diliyoruz.
