Monopoly, hepimizin bildiği gibi emlakçılık konulu, zar ile oynanan bir masa oyunu. Bizdeki kökeni çok eskiye dayanmamasına rağmen, ülkemize geldiği günden beri de arkadaş toplantılarının, yılbaşı gecelerinin vazgeçilmezi. Oynaması çok keyifli, çünkü herkese hitap eden bir çeşidi var neredeyse. Kişisel zevklere bağlı olarak; Tarabya’yı, Yeniköy’ü satın almanın keyfi paha biçilemez olabiliyor bazen Monopoly’de. Ya da karşılıklı anlaşma, pazarlık gibi durumlar söz konusu olduğunda; eğlenceli olduğu kadar korkutucu bir hal de alabiliyor. Yeri geliyor; insanın girişimci tarafını ortaya koyuyor; yeri geliyor insanın içindeki bütün zaafı, çirkinliği, hırsı.
Eğlenirken üzerine düşünmediğimiz bir oyun olan Monopoly ile ilgili bir takım gerçekler var aslında. Şurada görüp okuduğumuz hikaye bizi çok etkiledi. Gelin bu oyuna daha önce bakmadığımız bir yerden bakalım:
Monopoly’nin mucidi(!) Charles Darrow
1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın en kötü günlerinde Charles Darrow isimli bir adam, kendisi ve ailesi için bir oyun icat etmiş. Ve hemen sonrasında da oyunun haklarını bir şirkete satıp hayatını kurtaracak kadar çok para kazanmış. Tahmin edeceğiniz gibi bu oyun, bugün hala oynadığımız “Monopoly”.
Ve gerçek hikaye
Oyunun mucidi sanılan Charles Darrow, 1935’te oyunun patentini almak için başvuruda bulunmuş. Bu bilinen hikaye. Ancak Monopoly’le ilgili gerçek hikaye bambaşka. Darrow’un olayından yaklaşık 30 sene önce Lizzie Magie isimli bir kadın, Landlord’s Game(Ev Sahibi Oyunu) adını verdiği oyununun patentini almak için patent ofisine başvurmuş. O yıllarda ABD’de bunu yapan kadın oranı %1 bile değil.
Magie’nin Monopoly’si: “Ev Sahibi Oyunu”nun amacı
Magie’nin oyununda iki versiyon varmış. İlk versiyonda oyunu kazanmak, tüm oyuncuların zenginliğini artırmaya bağlı. İkinci versiyonda ise oyunu kazanmak için, tek bir oyuncunun bütün rakiplerini ezmesi gerek. Magie’nin bunu tasarlarkenki amacı; iki oyunu arka arkaya oynayan birinin, ilk oyunun ahlaki açıdan daha üstün olduğunu görmesiymiş.
“Ev Sahibi Oyunu”ndaki sistem
Magie, “Ev Sahibi Oyunu”nu, üzerinde kira bedelleri olan emlak karelerinin yanı sıra; elektrik-su idareleri, demiryolları ve hapishane kareleri olan kapitalizm karşıtı bir oyun olarak tasarlamış. Magie’nin oyunu, Kuzeydoğu kampüslerinde, Quaker cemaatinde, bazı entelektüel çevrelerde kısa zamanda elden ele yayılmış. Ama onun amaçladığından farklı olarak, insanlar daha çok oyunun ikinci versiyonuyla ilgilenmişler. Yani popüler olan; oyunu kazanmak için tüm rakipleri ezmek gereken versiyon olmuş.
Ve zamanla geçirdiği değişim
Maggie’nin oyunu elde çoğaltılan kopyalarla giderek yaygınlaşınca çeşitli değişimlere uğramış. İşte Charles Darrow da tam bu noktada hikayeye dahil olmuş. Onun elindeki yalnızca basitleştirilmiş bir kopya. Sonrasında Darrow, Parker Brothers patent şirketine başvurmuş ve oyunu sahiplenmiş. Tabii daha sonra şirket, oyunun gerçek sahibinden haberdar olmuş ve Maggie 60’ında bir kadınken onu bulmuş.
Yaşlı Magie’ye geç gelen karşılık
Parker Brothers, oyunun gerçek sahibini duyduğu anda, bir sorun çıkmaması için önlemini almış ve Magie’ye ciddi bir para teklif etmiş. Magie de, oyununu tasarlarkenki gerçek amacının duyulması ve diğer oyunlarının da yayınlanma ihtimali için bu parayı kabul etmiş.
Her şeye rağmen şirket uzun yıllar, Darrow’un sahte hikayesini oyunun içinden çıkan metinde kullanmış.
Mucit “Lizzie Magie”
Adını çok geç duyuran Magie, çok özel bir kadın. O bir yazar, sanatçı, daktilocu. mucit ve feminist. Daktiloculuktan haftada 10 dolar kazanıyormuş. Gündüz bunu yaparken akşamları da komedi şovlarında oyunculuk yapıyormuş.
Kadınların yaşadığı ücret eşitsizliğini, evliliğin kadınlar için tek çıkış yolu olması durumunu eleştirmek için bir gün gazeteye bir ilan vermiş. Bu ilan şu şekilde: “Genç Amerikalı kadın köle, güzel değil ama çekici, en yüksek teklifi verene gidecek.” Gazeteciler Magie’den bununla ilgili bir açıklama istediğinde ise; Magie, kadının bir makina olmadığını ve onun da hırsları, umutları olabileceğini; bu duruma dikkat çekmek için böyle bir ilan verdiğini söylemiş.
Monopoly’nin geçmişiyle ilgili bir araştırma kitabı yazan Mary Pilon, araştırmaları sırasında Magie’yle ilgili bir belgeyle karşılaşmış. O belge Magie’nin ölümünden 8 yıl önce yapılan bir nüfus sayımına ait. Magie, sayımda kendisine sorulan mesleğiniz sorusuna “oyun yaratıcısı” cevabını vermiş ve gelirine de “koca bir sıfır” koymuş.
Kaynak : http://www.5harfliler.com/monopolynin-mucidi-bir-kadindi-amaci-baskaydi/
