Marteniçka (martenitsa) adı verilen kırmızı ve beyaz renklerden hazırlanan bileklikler, Bulgar ve Balkan kültüründe yer edinmiş bir gelenektir. Marteniçka bileklikler, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılır. Bu günde Bulgarlar yakınlarına ve arkadaşlarına “marteniçka” olarak adlandırılan sembolleri, yıl boyu sağlık ve güç dileğiyle hediye ederler. Adete göre, marteniçkalar kırlangıç veya leylek görünceye kadar taşınır. Sizler için marteniçka nedir, marteniçka bileklik ne zaman takılır ve çıkarılır ve marteniçka nasıl yapılır gibi soruları cevapladık.
Marteniçka, 1 Mart’tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür. Baharın gelişi münasebetiyle geleneksel Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar. Çok eskilere dayanan Baba Marta, Bulgaristan’a has bir gelenektir. Bu özel günde insanlar sevdiklerine ve arkadaşlarına marteniçka olarak bilinen sembolleri, yıl boyu sağlık ve huzur dileğiyle hediye ederler.
Marteniçka hikayesi
Bu bayram Bulgarcada “Çestita Baba Marta!” şeklinde kutlanır. Baba Marta – Marta Nine, günümüze kadar korunmuş en saygın geleneklerden biridir. Bu takılar, meyve ağaçlarına, evlere, ev hayvanlarına da takılırlar. Bu şekilde yeni başlayan tarım yılının da bereketli ve verimli olması için dilekler tutulur.
İlk marteniçkalar, başka takı ve detaylar kullanmadan, sadece kırmızı beyaz ipliklerden yapılırmış ve nazardan korunmak için insanlara ve hayvanlara takılırmış. Bazı bölgelerde bu bükülmüş kırmızı-beyaz sicime altın veya gümüş para bağlanırmış, bu da hastalıklardan korunmak için bir simge olarak kullanılırmış.
Geçmişte kırmızı-beyaz yünden yapılan marteniçkalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilebilmektedir. Marteniçkaların tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; “Pijo ve Penda” adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır. Marteniçkalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.
Marteniçka bilekliği ne zaman takılır ve ne zaman çıkarılır?
Marteniçka bileklikler, baharın geldiği 1 Mart tarihinde bileklere takılır. Bu bileklikleri takan kişiler, ilk kırlangıç veya leylek görüldüklerinde en yakın çiçek açmış ağaca bilekliklerini bağlarlar.
Marteniçka bileklik nasıl yapılır?
Geleneğe göre, marteniçka bileklikler asla parayla satın alınmaz ve sadece hediye edilebilir. Balkan coğrafyasında 1 Mart’ta herkes birbirine marteniçka hediye eder. Marteniçka örmek oldukça kolaydır. Bir parça kırmızı ip ve bir parça beyaz ip marteniçka örmek için yeterlidir. Kırmızı ve beyaz ipi bir ucundan birbirine bağlayıp diğer uçları birbirine dolayarak marteniçka örebilirsiniz. İsteyen tığ ya da şişle de örgü örer gibi istediği şekilde marteniçka örebilir. Marteniçkalara isteğe göre boncuk ve süslemeler de takılabilir.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
