Aile toplumsal hayatın çekirdeğidir derler. Kutsal aile bağlarıyla hastalıkta ve sağlıkta diye sözler verdirirler. İmamın önüne oturtur işin içine cenneti cehennemi iliştirirler… Düğün öyle önemlidir ki 40 gün 40 gece masallarıyla daha çocukluktan o stresi omuzlara bindirirler.
Türkiye’de evliliklerin yüzde 42’sini 10 ila 16 yaş aralığındaki çocuklar oluşturuyor. % 42 çocuk gelin! O, 40 gün 40 gece masallarını dinledikten 4 sene sonra gelin olmak? Kız çocuğu 6 yaşında evlenebilir diyen sapıkları bu ülkede sözüm ona sosyal vakıflara başkan yapıyorlar.
Türk Medeni Kanunu’na göre, 16 yaşından küçük bir çocuğun evlendirilmesi mümkün değil. Yine Medeni Kanunu’nun 11’inci maddesine göre, erginlik 18 yaşın dolmasıyla başlıyor. Ama bu kanunları koyan devletle bu sapık vakıfların çalışmasına ses çıkarmayan devletle aynı devlet. Sonra toplum cinsel açlıkla tepeden tırnağa sapıklaşınca “en ağır cezayı vereceğiz” diye kanal kanal gezilir.
A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi’nde Türkiye’deki 33 ayrı evlilik türü sıralanmış. Çoğu yukarıda bahsettiğimiz sebeplerden ötürü yasa dışı. Kaynakları ağalar, aşiret, fakirlik ve eğitimsizlikle arada sıkıştırılmış toplum ve mahalle baskısı. Ama hepsine de özel uydurulmuş formüller var.
Not: Yapılan çalışmada bildiklerimizin yanında daha önce görüp duymadığımız, ağzımızı açık bırakan zorbalıklar var. Çalışma kendi içinde de genellikle erkek egemen bir dile ve muhafazakar görüşlere savruluyor. Aklınıza hakim olarak sonuna kadar dayanabilmenizi isteriz.
l. Görücü Usulü Evlenme
Olamıyor.
Gelenekselliğin ağır bastığı yörelerde görülen bir evlenme biçimidir. Bu evlenme biçiminde kız seçme girişimi, doğrudan doğruya evlenecek gencin annesi, babası veya diğer yakınları tarafından başlatılmaktadır. Gencin kızı beğenmesi yeterli değildir. Diğer aile bireylerinin de onayını alması gerekmektedir.
Evlenme işine, “görücü” denilen ve erkek ailesi tarafından seçilen kadınlar grubunun kız evini ziyareti ile başlanılır. Görücü ekibin içinde; erkeğin annesi, kız kardeşi, birkaç akraba ve güvenilir komşu hanımlar bulunur.
2. Kepir (Yaban Değişimi) Evlilik
Zor kullanılarak gerçekleştirilen bir evlilik biçimidir. “Evlenmek isteyen fakat başlık ve düğün masraflarını karşılayacak kadar paraları olmayan, ya da ailelerin çıkardıkları zorluklardan çekinen bekar iki arkadaş, kız kardeşlerini kendi aralarında değiştirmeye karar verirler.
Ailelerine sezdirmeden, kız kardeşlerini yanlarına alarak (özellikle bir akşam vakti) ıssız bir yere
götürürler. Karşılıklı birbirlerine teslim ettikleri kızlara zorla sahip olurlar. Böylece bir değiş tokuş evliliği gerçekleşmiş olur. Yanlarına karılarını alarak köylerine dönerler. Bu durumda, evden bir kız gitmiş, yerine bir gelin gelmiştir. Fakat kız kardeşinin namusunu kendi eliyle teslim eden, onun iğfal edilmesine göz yuman oğulları ile her aile bir süre küskün kalır. (bak sen çok yazık)
3. Muta Evliliği
Geçici bir süre için yapılan evliliktir. Daha çok İran’da uygulanan bu evlenme biçiminin, Türkiye’ de de bazı çevrelerde gerçekleştirildiği görülmektedir. (bazı çevreler hangi çevreler?)
4. Başörtüsü Kaçırma Yoluyla Evlilik
Hakkari, Van, Ağrı ve Erzurum’un bazı ilçelerinde rastlanılan bu evliliğin gerçekleştirilmesinde; kıza ait bir eşyanın kaçırılması, kızı kaçırmakla eş tutulmaktadır. Yerel adı “dezmal kaçırması” olan bu adete göre; Çeşmede, evde veya yoldayken, bir kızın baş örtüsü delikanlı tarafından zorla kaçırılırsa, baş örtüsü kaçırılan kızın iffeti (kızlığı) bozulmuş sayılır. Oğlanın ailesi , kız tarafıyla anlaşmak zorundadır. Aksi taktirde silahlı çatışmalar ve kan dökülmeleri kaçınılmaz olur.
5. Başlık Parası Karşılığında Evlilik
Başlık Anadolu’nun birçok yerinde, evlenecek gencin kız tarafına ödediği paraya denir. nakit para yanında; altın, ev, bahçe, tarla veya canlı hayvan (at,koyun,sığır vb.) olarak da gerçekleştirilmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde başlığa; “bedel”, “ağırlık”, “ana hakkı” gibi isimler de verilmektedir. Yapılan pazarlığın sonuçlanmasına “başlık kesme” denir.
6. Oturak Alma
Erkeğin kızı zorla kaçırması yanında, kızın bohçasını alarak oğlan evine gidip oturması durumu vardır ki buna bazı
yörelerde, ‘oturak alma’ denilmektedir. Kütahya, Sivas, Kastamonu illerinde bu evliliklere rastlanılmaktadır.
Kız veya erkek tarafının karşı çıkması veya yoksulluk nedeniyle gerçekleştirilen bir evlenme biçimidir. Kız onurunu hiçe sayarak oğlan evine gelip oturduğu için, çoğu zaman oğlanın ailesi tarafından kabul görmez. (Yine suçlu kız olmuş)
7. Beşik Kertme Evliliği
Birbirini çok seven eş-dost, komşu veya yakınlar, çocukları henüz beşikte iken, beşiklerine birer kertme -işaret- vurarak kız ve oğlanın haberi olmadan nişanı gerçekleştirirler.
Bu yolla gerçekleştirilen nişanın ileride birtakım sürtüşmelere ve gerginliklere yol açtığı bilinmektedir (allah allah neden acaba?) Kız ve oğlanın evlenme çağına geldiklerinde birbirleriyle evlenmek istememeleri, aileleri güç durumda bırakabilmektedir.Özellikle kız tarafından beğenilmeyen erkek bunu bir gurur meselesi yaparak çatışmalara neden olmaktadır.
8. Taygeldi Evlilik
Dul bir kadının, “Eski kocasından olan çocuklarını da alarak dul bir erkekle, ya da dul bir erkeğin eski karısından olan çocuklarını alarak dul bir kadınla yaşamasından doğan evliliğe denir. Kadın veya kocanın yanında getirdikleri çocuklar, ‘taygeldi’ olarak adlandırılırlar.
9. Kuma Getirme Evliliği
Günümüzde büyük kentlerde giderek kaybolan bu adet, Doğu ve Güneydoğu bölgelerimizin (Diğer bölgeler?) kırsal kesimlerinde hala devam etmektedir. Bu gibi evlenmelerde ilk kadın, sonradan gelenin yanında ikinci plana düşer. İkinci plana düşmesin diye evin kadını yörede; “kuma” veya “çocuk anası” denilen ikinci kadını bizzat kendisi bulur. Bu şekilde gelen kadın kendisine “kayın valide” gözüyle bakar. Önceki de kendisini “büyük anne” kabul ederek davranışlarını ona göre ayarlar. Böylece aile içindeki yerini sağlamlaştırmış olur.
10. Berdel (Bedel) Evliliği
Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da uygulanan bir evlenme biçimidir. “Başlık sorununu ve yükümlülüğünü ortadan kaldıran bu tür evlilik; hem kızı hem de oğlu bulunan iki ailenin, karşılıklı olarak hem kızlarını hem de oğullarını birlikte evlendirmeleri suretiyle gerçekleştirilmektedir. Başlık ödeme konusunda güçlük çeken aile, evlenme çağındaki kızını veya oğlunu evlendirmek istediği zaman, aynı durumdaki bir aile ile anlaşır. Kurulan evliliğe “berdel” ya da “bedel” denildiği gibi, “kız değiş tokuşu”, “değişik usulü” şeklinde adlar da verilmektedir.
11. Baldızla Evlilik
Özel kültürel(!?) bir adettir. Eşinin ölümünden sonra dul kalan kocanın, baldızı (eşinin kız kardeşi) ile evlenmesidir. Öksüz kalan çocuklara “üvey anne” olarak seçilen teyzenin daha hoşgörülü davranabileceği düşüncesi, bu evlenme biçiminin tercih edilmesinde etkili olmaktadır.
12. Ölen Kardeşin Karısıyla Evlenme
Törelerden kaynaklanan bu evlilik biçimi, “Namusu başkalarına kaptırmamak” gibi bir anlayışla gerçekleştirilmektedir. Ölen kardeşin karısı, bekar olan erkek kardeşle evlendirilir veya evli olan erkek kardeşin ikinci eşi olması yoluna gidilir. Erkek kardeşin olmaması durumunda ise, yeğenler veya yakın akrabalardan birisi tercih edilir. Mirasın bölünmesi, öksüz kalan çocukların geleceğinden duyulan endişeler de bu tarz evliliklere neden olmaktadır. Üvey babanın akrabadan olması çocuklar için bir güvence olacağı anlayışı da bu evliliğin gerçekleşmesinde rol oynamaktadır.
13. Kız Kaçırma (Düğünsüz Evlenme)
Ailelerin evliliğe kesin karşı çıkması durumunda kız kaçırma olayı gündeme gelir. Sosyo-ekonomik sebeplerle en çok kız tarafının engellemesi ile ortaya çıkar. Bu engeller arasında kız tarafının başlık parası istemesi önemli bir yer tutmaktadır. Erkek kızla anlaşarak kızı kaçırır. Kız kaçırmanın diğer bir şekli de kızın rızası olmadan, zorla kaçırılmasıdır.
14. Yetim Evliliği
Anne ve babası ölmüş, kardeşleri olmayan bir delikanlı veya kızın, ileride kimsesiz kalmaması için, yakın akrabalarından biriyle evlendirilmesidir.
15. Yakın Akraba Evliliği
Türkiye’de evli çiftlerin yaklaşık üçte birinin birbirleriyle yakın akraba oldukları ifade edilmekte ve akraba olan eşlerin %80’inin kardeş çocukları oldukları belirtilmektedir. Mirasın bölünmemesi, akraba ve kardeş çocuklarının yaşlılık döneminde kayın valide ve kayın pedere daha iyi bakabilecekleri ümidi vb. sebeplerle bu evlenme biçimi tercih edilmektedir.
16. Oldu Bitti Evlilik
Bir oldu bitti sonucu, kızın erkeği kendisiyle evliliğe zorlayan evliliktir. Kızın erkeğin zayıf tarafını yakalayıp onunla ilişkiye girmesi sonucunda gerçekleştirilmektedir. Erkeğin tecavüzü sonucu da bu tip evlilikler yaşanır.
17. Para Karşılığı Evlenme
İlköğretim çağındaki çocukların okula gönderilmeyerek veya okuldan alınarak para karşılığında evlendirilmesidir. “Çocuk” denecek yaştaki kızların yaşlı ve özürlülere satılması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Öte yandan, Batı’daki büyük kentlere yerleşmiş, belli bir iş düzeni kurmuş, Doğu kökenli bazı zenginlerin, zihinsel ve bedensel özürlü çocuklarını, kırsal kesimlerden para karşılığı satın aldıkları kızlarla evlendirdikleri de görülmektedir.
18. Kan Parası Karşılığı Evlenme
Öldürülen kişinin kan bedeli olarak para, altın, ev, tarla yanında kız verildiği de görülmektedir. Temelinde eğitimsizlik olan, ilkel bir evlenme biçimidir. Kan davalarının devam etmemesi amacıyla yapılmış olması tek olumlu yanıdır.
19. Öç Alma Karşılığı Evlenme
Aralarında kan davası bulunan kimi aileler, karşı tarafın onurunu incitip saygınlığını zedelemek amacı ile bu yola başvurdukları görülmektedir. Bu evlilik, ailelerin karşılıklı olarak birbirlerinden kız kaçırması biçiminde gerçekleşmekte, silahlı çatışmalara ve kan davalarına neden olabilmektedir.
20. Çok Eşli Evlilik
Eğitim düzeyinin yükseldiği çevrelerde bu evlenme biçimi ortadan kalmış olmasına rağmen, eğitim düzeyi düşük kırsal kesimlerde hala devam etmektedir. Çocuk, özellikle erkek çocuk doğurmayan kadının üzerine; 1, 2 hatta 3 kuma alınabilmektedir. Kadının hak ve özgürlüğünü hiçe sayan bir anlayışın ürünüdür.
21. Anlaşmalı Evlilik
Dul kalan kadın veya erkeklerin yaşlılık döneminde gerçekleştirdikleri bir evlenme biçimidir. Yaşlı erkeğin bakımı için muhtaç dul veya evlenmemiş bir kadınla anlaşılarak dini nikah yapılır. Kadına para, altın, ev desteği sağlanır. Yaşlı erkek ölünce, evlendiği kadın resmi nikahlı olmadığı için kendisine verilenlerle yetinir. Kalan miras, erkeğin varisleri tarafından paylaşılır.
22. Hileli Evlilik
Kamu kuruluşları sigorta veya bağ-kurdan emekli olan yaşlı erkeklerin dul olanlarının maaşlarının öldükten sonra bir yakını tarafından alınması için başvurulan evlilik biçimidir. Kağıt üzerinde kalan bir evliliktir.
23. Rastlantı Evliliği
Rastlantı sonucu, başı sonu düşünülmeden gerçekleştirilen evliliktir. Bir yolculuk sırasında karşılaşma, arkadaş, eş dost, akraba evinde karşılaşma, telefon konuşması sırasında sesten etkilenme, gözden, bacaktan, göğüsten etkilenme gibi nedenlerle bu evliliğe karar verilebilmektedir. Eşler, birbirlerini yeterince tanımadan, evliliğe karar verdiklerinden, çoğu kez boşanma ile neticelenmektedir. Bu evlenme biçimine, “yıldırım aşk evliliği” de denilmektedir.
24. İlan Yoluyla Eş Seçme
Son zamanlarda, gazete, dergi, televizyonların teletex sayfalarına ve internete ilan vererek eş seçme yoluna gidildiği sıkça görülmektedir. Önce ilan sahibi kendisiyle ilgili bedensel, ruhsal ve diğer özellikleri vermekte, sonra eş olarak seçmek istediği kişide bulunması gereken nitelikleri sıralamaktadır.
25. Tercihli Evlilik
Bu tür evlilik, genellikle ana baba, büyük anne, büyük baba gibi aile büyüklerinin onayıyla gerçekleştirilmektedir. Genellikle komşu ve yakın akraba grupları arasında gerçekleşir. “Topluluk içinde ekonomik güçleri aynı olan aileler arasında bu evlenme biçimi yaygındır. Bu evlenme biçiminde, kız ve oğlanın “evlendirilmeleri” konusundaki yetkiyi aile büyüklerine vermişlerdir (mutlaka özgür iradeleriyledir). Görücü usulü ile evlilikten farklı yönü, kız ve oğlanın aynı çevreden olmaları ve önceden birbirlerini tanımalarıdır.
26. Yabancı ile Evlilik
Yurt dışında görev yapan veya “işçi” olarak çalışanların gerçekleştirdikleri bir evlenme biçimidir. Yabancıdan kız alma veya yabancı ya kız verme şeklinde görülmektedir. Birtakım hoşlukları, boşlukları ve problemleri olan evliliklerdendir. Bu evliliklerden doğan çocuklarda uyumsuzluğa dayalı problemler sıkça görülmektedir.
“Yabancı bir kadının ikinci bir eş olarak seçilmesi” yönünde yapılan evlilikler de vardır. Kimi Türk işçiler, Türkiye’deki eşlerini yurt dışına götürme yerine, yurt dışında tanıştıkları yabancı bir kadınla evlenerek çok eşlilik yolunu tercih etmektedirler.
27. Farklı Mezhep Evliliği
Evliliklerin gerçekleştirilmesi sırasında karşılaşılan engellerin başında din ve mezhep farklılıkları gelmektedir. Buna rağmen, birbirini seven bazı gençler, bu engelleri aşıp mutlu evlilikler kurabilmektedirler.
Bu gibi evliliklerin gerçekleşmesi eşlerin başkalarını bağımlı olmamalarına bağlıdır. Belli bir eğitim düzeyine ulaşmamış, ekonomik özgürlüğü olmayan kişilerin bu evliliği gerçekleştirmeleri oldukça güçtür. Karı-kocanın yakınlarının da hoşgörülü olmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, aileler arası anlayış farklılıkları sürtüşmelere neden olmakta, bu da karı-kocanın mutluluğuna gölge düşürmektedir.
28. Metres Edinme Evliliği
Büyük kentlerde yaşayan eğitimsiz zenginler arasında; zenginlik göstergesi olarak “metres edinme” modasıdır. Her türlü bakım ve masrafı üstlenilen başka bir evde ikame ettirilen ikinci bir kadınla sürdürülen gayr-i meşru ilişkidir.
29. İç Güveyi Evliliği
Erkek çocuğu olmayan, ekonomik durumu iyi bazı aileler, kızı dışarı verme yerine, damadı “içgüveyi” olarak eve almaktadırlar. Özellikle tek kız çocuğu olan bazı aileler bu yola başvurmaktadır.
30. Dış Güveyi Evliliği
Son zamanlarda, bir Japon televizyonunun çöpçatan aracılığı ile Türkiye’ye eş seçmeye gelen Kuni Nakazon’a gösterilen aşırı ilgi,Türk erkeklerinin “dış güveyilik” konusuna ilgi duyduklarını, hatta istekli olduğunu ortaya çıkarmıştır.
31. Dul Evliliği
Karısından boşanmış veya karısı ölmüş bir erkeğin, yine kocasından boşanmış veya kocası ölmüş bir dul kadınla evlenmesidir. Bazen de evlilik yaşı geçmiş olan kızın dul bir erkekle evlendiği görülür. Çeşitli nedenlerle evlenmemiş yaşlı bekar bir erkeğin de dul bir kadınla evliliğine rastlanılmaktadır.
32. Tanışıp Anlaşarak Evlenme
Büyük kentlerde ve eğitim düzeyinin yükseldiği çevrelerde en yaygın olan evlenme biçimidir. Kız ve erkek belli bir süre arkadaşlık yaparak birbirlerini iyice tanıdıktan sonra gerçekleştirdikleri evlenme biçimidir. Kişiliğini bulmuş, ekonomik özgürlüğü olan eğitim düzeyi yüksek gençler, bu yolla evliliği tercih etmektedirler.
33. Televizyon Evliliği
Bazı televizyon kanallarınca yürütülen reyting amaçlı bir evlenme biçimidir. Evlenmek arzusunda olan gençler, orta yaşlılar, hatta; gençlerin evlenmesinde söz sahibi olan kayınvalide adayları, ilgili kanala davet edilerek kapalı
bir mekanda, aylarla ifade edilebilecek uzun bir süre bir arada tutulmaktadırlar.
Kaynak: Türkiye’de Evlenme Biçimleri (pdf. link)
Not 2: Başlarda araya parantezlerle minik yorumlar ekliyorduk, sonra yorumsuz bırakmanın daha doğru olacağına karar verdik. Ayrıca çalışmada yer yer seviyesini açıkça ortaya koyan algının ne derece akademik ya da bilimsel olduğunun yorumunu da okuyucuya bırakıyoruz. Çalışmayı yapanın kişisel dünya görüşünü yansıtan bazı kısımları metinden çıkarttık, bazı kısımlara hiç dokunmadık. Dokunmadığımız kısımları hemen fark edeceksiniz. Metnin orjinaline kaynak kısımından ulaşabilirsiniz.
Sıralanan evliliklerin hemen hepsinde para, şiddet, din, devlet, sömürü, hepsi var. Cinsel eğitim yok. Kız ayrı, erkek ayrı kafes sistemi var. Flört varsa, ölüm var. Kız ve erkeğin gezip dolaşması, birbirlerini tanıması sevmesi, dokunması, öpmesi günah. Aşk yasak, cinsellik tabu. Sonuç, kadın cinsel tatmin objesi, erkek nefsine hakim ol kandırmacasıyla uyutulmuş biyolojik bir yaşam formu.
Tüm bu sistem toplumun en alt tabakasından başlıyor ve gizli de olsa devlet yapısında onanıyor. Yüzlerce yıldır taşınan gelenekler, eğitim ve kanunların süzgecinden geçmeden bu hastalıklı yapıyı besliyor.
