Hemen ilk cümleden konunun hassas olduğunu belirtelim. Türkiye’de çok sık mevzu edilmese de dünyanın geri kalanında hem basın hem de sosyal kurumlar internette çocuk istismarının engellenmesi üzerinde sıkı çalışmalar yapıyorlar.
Mevzu bahis çocuğumuz da olabilir, kardeşimiz de, arkadaşımızın çocuğu ya da komşumuzun ufaklığı da. Sosyal ağlarla hepimiz artık birbirimize ve başkalarına sıkı sıkıya bağlıyız.
İstismar kelimesi mevzuyu direkt olarak çocuk pornosuna çekmesin. İşin o kısmı çok daha büyük ve önemli bir suç. Zaten bu konu öyle Google üzerinde arama yapılarak ulaşılacak basitlikte bir konu da değil. Tüm dünya devletleri ve hatta porno içerik sağlayıcıları dahi bu iğrençlik peşinde son derece sıkı denetimler uyguluyorlar. Yine de kimi hasta ruhların art niyetlerini sosyal medya hesapları üzerinden tatmin çabalarını kimse engelleyemez. Kısaca sosyal medyaya çocukları fotoğraflarıyla dahil etmeyi düşünürken dikkatli davranılmalıyız.
Ebeveynler çocuklarının fotoğraflarını akıllarına hiçbir tehlike getirmeden sosyal medyaya yükleyebiliyorlar
Hatta 7 – 8 yaşındaki çocukların kendi “yönettikleri” Facebook hesapları bile var. Facebook sayfamızda, Instagram’da hatta Twitter’da sürekli gördüğümüz fotoğraflar kimi hastalar tarafından takip edilebiliyor. Arkadaşlarımızın küvette neşeyle oynayan bebeği, tatilde kumda oynarkenki o şirin halleri, ya da ilk adımlarını atmaya başladığı o unutulmaz anlar…
Çocuğumuzla ya da yakınlarımızın çocuklarıyla gurur duymak ve bunu onlarla paylaşmak gayet normal ve anlaşılabilir bir durum. Ancak bunu sosyal medya hesapları üzerinden yapmak savunmasız ufaklığı her türlü tehlikeye açık hale getirebilir.
Şunu asla unutmamak gerekli, internete hele ki sosyal medya üzerinden girilmiş bir bilgi artık asla gizli ya da güvenli olamıyor. Güvenliğe milyonlarca dolar yatıran bankalar dahi gizliliği kontrol edemezken, Facebook üzerinde tıkladığımız iki gizlilik ayarıyla bunu sağlamış olmamızın imkanı ihtimali yok.
Metadata bilgilerinin tek sahibi biz değiliz
Metadata bilgileri fotoğrafın kimlik kartı bilgileridir. Resmin teknik detayları, hangi cihazla, ne zaman, nerede çekildiği gibi bilgiler bu şekilde saklanır. Cep telefonu ya da dijital fotoğraf makinemizle çektiğimiz bir fotoğrafı Facebook’a yüklerken sistem bu bilgileri almaz. Ancak fotoğrafımızı ağa yükledikten sonra bizi sorularıyla yönlendirmeye başlar.
Sosyal ağlar, bu fotoğrafı nerede çektin – etiketle, kiminle çektin – etiketle, ne zaman çektin – etiketle gibi yönlendirici komutlarla kendi ekosistemi içinde bir metadata havuzu oluşturmak ister. Yani başta kimlik hırsızlığı yapmazlar ama daha sonra kendi elimizle bilgilerimizi onlara vermemiz için yönlendirirler. Bu yönlendirmeler daha sonra kimi art niyetli pisliklerin son derece sıkı takip ettikleri alanlar ve boşluklar yaratabilir.
Sosyal ağ dediğimiz şey yaşayabilmek için özel bilgilere ihtiyaç duyar
Sosyal ağlarını en sık başvurduğu taktik yukarıda da bahsettiğimiz gibi görselin haklarını rızanızla sizden almasıdır. Genelde bu özel bilgilerin “çevrelerinizde” nasıl hızla yayıldığını tahmin edemezsiniz.
Save as – farklı kaydet, screenshot – ekran görüntüsü
Kaydetme opsiyonu olsun olmasın ekran görüntüsü kısa yolları ve uygulamalarıyla isteyen istediği fotoğrafın sahibi olabiliyor. 2012 yılında Amerika’nın Boston şehrinde bölgede yaşayan teenage kızların fotoğrafları Facebook profillerinden kopyalanıp porno sitelere yüklenmişti. Aslında bu tip olaylar düşündüğümüzden de sık yaşanıyor.
İstemeden çocukları yabancılara karşı savunmasız hale getirebiliriz
Belki paranoyakça gelecek ama konu kendi haklarını koruyamayacak ya da savunamayacak çocuklar olduğunda biraz paranoyak olmanın zarardan çok faydası olacaktır. Çocukların isim ya da diğer özel bilgilerini resimlerinin üzerine etiketlemek onları dış dünyaya karşı tanınır, bilinir hale getirmek demek.
Dış dünyanın içine, görüşmediğimiz hatta belki varlığından dahi bihaber olduğumuz uzak bir akrabamız da girebilir, suç odaklı gruplar ya da kişiler de. Zamanında anlaşmazlığa düştüğümüz eski apartmanımızdaki komşu, komşunun problemli psikopat oğlu ve ilk düşünmede akla gelemeyecek daha bir sürü art niyetli insan…
Çocuk için bazı tercihler yapabiliriz ama özel hayatı sadece onundur
Sapıklar, dikiz manyakları ve hasta ruhlar gibi güvenlik tehditlerini, bir yana koyalım. Artık o yan nasıl bir yansa…
O çocuk büyüyecek ve muhtemelen kendine özel bir sosyal hesap açmak isteyecek. Ama bizim önceden yüklediğimiz fotoğrafları ve aslen ona ait olan o anlar, Facebook ya da internetin başka bir bucağında dolanmaya devam edecek. Belki de hiç istemediği bir zamanda ya kendi sosyal ağında ya da kim bilir belki hiç müsait olmayan bir iş yerinde karşısına çıkacak.
Biz, onun fotoğraflarını silmiş olsak dahi internete bir kere yüklenen bilginin tamamen silinmiş olması imkansıza yakın. Bırakalım da sağlıklı düşünecek yaşa geldiği zaman kendi sosyal ağını kendi oluştursun, bunu ipotek altına almayalım.
Connecting People sloganı ortaya çıktığı andan itibaren son derece ilerledi
İlk zamanlardaki sms at, arama yap, resimli mesaj gönder de “Connecting People” durumları geçeli çok oldu. Sosyal ağlar uyguladıkları algoritmalar sayesinde insanların yollarını sanal alemin birçok yerinde kesiştirebiliyor. Bu konuda sandığımızdan çok daha yetenekliler.
Sadece bizim ve yakın arkadaşlarımızın gördüğünü sandığımız resimler çok uzaklara kadar yayılabiliyor. “Arkadaşınızın arkadaşları” gibi açık kalmış bir gizlilik ayarı bile aslında pratikte milyonlara açılmış demektir. Birbirine bağlı sosyal ağları saymıyoruz bile.
İstemeden zavallıyı yaşıtları ya da başkaları tarafından taciz edilir durumda bırakabiliriz
“Cyberbullying” denilen sanal belalar günümüzde bir çok devletin üzerinde ciddi kafa yorduğu bir sorun ve tehdit halindeler. İnternetin sunduğu özgürlük alanlarını kendi oyun alanları olarak gören bu tipler için başkasına acı vermek ve o acıdan zevk almak bir nevi hobi gibi.
Çocuklar ve ergenler internetin çoğu açığını – yeniliğini herkesten önce denerler. Bu pratiklerini de birbirlerine karşı kullanmaktan çekinmezler. Bize şirin ve tatlı gelen fotoğraflar farklı yaş gruplarında tehdit ve aşağılama malzemesi olarak algılanabilir. Kendi yaş grubu tarafından özel fotoğraflarıyla tehdit edilmek, çocuk için utanç verici bir duruma dönüşeceğinden böyle bir olayla karşı karşıya kaldığında çevresinden de yardım isteyemeyecektir. Muhtemelen o acı çekerken bizlerin en azından bir süre durumdan haberi dahi olmayacak.
Çok zenginim, çok mutluyum, bunlar da sosyo – ekonomik kanıtları
Mal – mülk ve gelir seviyesini göze sokan fotoğrafların, çocuklardan tehditle para, haraç, ya da yardım bahanesiyle maddi çıkar talep edeceklere şahane fırsatlar sunduğunu da unutmayalım.
Ayrıca otomobil markası, evin konumu – şekli – adresi gibi bilgilerin açığa çıkması tehditlere ve hırsızlığa davetiye çıkarmakla aynı şey.
Şu ana kadar olmadığı bundan sonra hedefte olmadığımız anlamına gelmez. Tatil bilgisi ve zamanını paylaşanların evlerinin soyulması size de trajikomik gelmiyor mu. Ama bunu hepimiz yapıyoruz. Güvenlik güçleri dönem dönem bu tarz paylaşımlar yapılmaması hususunda bilgilendirmeler yapsa da, internet her an, her yerde bildirim yapmak maksadına karşılık geldiği için bu tip hırsızlıklar kaçınılmaz olacak gibi.
Uzaktaki eş, dost, akrabaya çocuğu gösteremeyecek miyiz
İlle de sosyal medya üzerinden göstermek zorunda olmadığımızı biliyoruz. Sosyal medyayı kullanma sebebimiz o fotoğraf üzerinden bir etkileşim yaratmak. Kendimizi bundan alıkoymak istemiyorsak da Face duvarımıza baktığımız kadar güvenlik ayarlarımıza da bakmamız gerekiyor. İki arada bir derede değişen ve güncellenen güvenlik ayarlarını sıkı takip etmeliyiz. Ama en önemlisi özellikle çocuk fotoğraflarını yüklerken iki defa düşünmek olacaktır.
