Bu listeyi Fil’m Hafızası ekibinden Artun Bötke hazırlamıştır, haberiniz olsun.
Sinema ve bilim, birbirlerinden çok farklı iki mecra. Biri alabildiğine serbest ve subjektifken, diğeri kurallarla çevrili ve objektif. İkisini ayıran ana faktörlerden biri de bilimin sıkıcılığı, sinemanın ise hep eğlenceyi hatırlatması. Lâkin hayatın her alanını resmetmeyi kendine görev edinen sinema, bilim dünyasına da el atmıştır. Tabii onu anlatırken herkesin bildiği monotonluğunu değil, heyecan ve çatışma yaratacak bir konuyu ya da öğeyi öne çıkarmayı yeğlemiştir. Kimi zaman bir macerayı tetiklemiştir bilim, kimi zaman da bir ilişkiyi. Bu listede de bilimin sürüklediği farklı tarz ve türdeki filmlere değindik.
Not: Sıralama kronolojiktir.
1. Frankenstein
1931, James Whale
Mary Shelley’in ünlü romanından uyarlanan film, insanoğlunun en büyük düşlerinden olan ‘ölüyü hayata geri döndürme’ çabasını konu alıyor. Her ne kadar popüler kültürde canavara Frankenstein dense de, gerçekte canavarı yaratan bilim insanının adıdır Frankenstein. Romanda da, filmde de canavarın adı kısaca ‘canavar’dır.
2. Jurassic Park
1993, Steven Spielberg
90’ların ünlü blockbuster filminin başında, adanın ilk ziyaretçileri küçük bir sinema salonuna girip ‘Dinazorların nasıl tekrar canlandırıldığı’ hakkında kısa bir animasyon izlerler. Bilimle az çok ilgilenen herkesin ilgisini çeken, oldukça gerçekçi bir animasyondur bu. Jurassic Park; paleantoloji, zooloji ile genetik biliminin kesiştiği, bunca yıl sonra bile akıllardan çıkmayan sinemasal bir olaydır.
3. Contact
1997, Robert Zemeckis
Bilimle popüler kültürün sağlam bağlar kurmasını sağlayan en önemli bilim insanlarından biridir, Carl Sagan. Ünlü astro-fizikçinin aynı adlı romanından uyarlanan film, dünya dışı varlıklarla iletişim olasılığını sorgular. Contact, Sagan sayesinde bilimle tamamen örtüşen nadide bilim-kurgulardandır.
4. Flubber
1997,Les Mayfield
Vasat bir komedi olmasına karşın, John Hughes’un senaryosu ve Robin Williams‘ın varlığıyla dikkat çeken film, bir bilim insanının yanlışlıkla bulduğu ‘uçan lastik (Flying Rubber) sonrasındaki komik olayları anlatıyor. Bu sefer, metalurji bilimi filmin kalbinde.
5. Pi
1998, Darren Aronofsky
Matematiğin açık ara en popüler katsayısının ismini verdiği bu garip gerilim, çok zeki bir matematikçinin önemli bir sayıyı ararken başının mafyayla belaya girmesini anlatıyor. Filmden, mafyanın sadece para ve uyuşturucu ticareti yapmadığını, bir sayının peşinden gidecek kadar bilim sevdalısı olabileceğini anlıyoruz.
6. A Beautiful Mind
2001, Ron Howard
Günümüzde borsa dâhil istatiksel bilimi kullanan tüm ortamların ana kuramlarından olan ‘Oyun Teoremi‘ni kuran ve bu sayede Nobel Ödülü de alan ünlü matematikçi John Nash‘in hayatına odaklanan Oscarlı film, olayları fazlasıyla romantize edip, yer yer de gerçekten saptırmıştır. Yine de filmin, ünlü bir matematikçinin beynine girebilmemizi sağlayan sahneler barındırdığını söyleyebiliriz.
7. Das Experiment
2001, Oliver Hirschbiegel
Bilim denince akla önce fizik ve matematik gelse de, psikoloji ve politika gibi sosyal bilimler de bir o kadar önemlidir. Bir grup sosyal bilimcinin faşizm ve hapishane ilişkisi üzerine gerçekleştirdiği bir deneyin anlatıldığı filmde, deney kontrolden çıkıyor. Gardiyan rolündeki denekler rollerini fazlaca benimseyince, faşizmi hem yaşayıp hem de yaşatmaya başlarlar. Bu açıdan bakınca deneyin başarılı olduğu bile iddia edilebilir.
8. Primer
2004, Shane Carruth
Paralel evren teorisi üzerine kurulan bağımsız bir film. Bilim insanlarınca ‘gerçeğe çok yakın’ olmasıyla övülen filmde, iddialara göre 18 paralel evren var ama hepsini kavramak çok zor. Bu da izleyene apayrı bir heyecan verir.
9. Kinsey
2004, Bill Condon
Sosyal bilimlerin başka bir alanı da insan ilişkilerinin incelenmesidir. Oscar adayı da olmuş film, yüzyıllarca tabu olmuş cinsellik hakkında ilk bilimsel araştırmayı yapan ve bu konuda sansasyon yaratan bir kitap yayınlayan Prof. Alfred Kinsey’in bilimsel çalışmaları kadar özel hayatına da odaklanmaktadır. Birbirine paralel ilerleyen iki hayatı gözlemlerken, aslında seyirci de bir nevi kendi sosyal deneyini gerçekleştirir âdeta.
10. Creation
2009, Jon Amiel
Ünlü genetik bilimci Charles Darwin‘in hayatını seyretmek için filmin başına geçen bilim sevdalıları büyük bir hayal kırıklığına uğrarlar. Çünkü film, Darwin’e ve evrim teorisine odaklanmak yerine, kızını kaybeden bir babanın (Darwin) bunu atlatma sürecini anlatır.
11. Rise of the Planet of the Apes
2011, Rupert Wyatt
Planet of the Apes (1968) filmiyle başlayan serinin fitilini yıllar sonra yeniden ateşleyen film, tüm serinin öncesini anlatıyor. Basit ama sağduyulu bir bilim insanının, maymunlar üzerinde Alzheimer hastalığını tedavi edecek bir ilacı denerken deneyin amacını aşmasıyla meydana gelenleri izliyoruz. Oldukça sağlam bir düşünsel altyapıya da sahip olan film, genetik biliminin ve ilaç sektörünün nelere kâdir olabileceğini gözler önüne seriyor.
12. The Wind Rises
2013, Hayao Miyazaki
Ünlü anime ustası Miyazaki‘nin son filmi olan The Wind Rises, bir uçak mühendisi hakkındadır. Çoğunluğu gerçek yaşamdan uyarlanan filmde, 2. Dünya Savaşı’nda Japonya’nın kullandığı uçakları tasarlayan mühendisin uçağını nasıl tasarladığını da detaylarıyla izliyoruz. Bir balık kılçığından nasıl ilham aldığını, prototip testlerinde nasıl başarısızlığa uğradığını, çizimlerinin nasıl detaylı olduğunu tüm gerçekçiliğiyle gözlemleyebiliyoruz. Birkaç bilimin karışımı olan uçak mühendisliğine, babası ve dedesinin mesleği dolayısıyla tutkun olan Miyazaki, çoğu filminde yan unsur olan uçakları, emeklilik filminde ana eksene alıyor.
